کد مطلب:26352 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:22

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

آيا اسلام به فراگيري علومي مانند شيمي، فيزيك، پزشكي، و ساير علوم تشويق كرده است؟

تحصيل علم ا ز ديدگاه اسلام اهميت فوقالعادهاي دارد، تا جايي كه در اسلام شايد نسبت به هيچ موضوعي به اندازه علم توصيه و تأكيد نشده است. مؤكدترين و صريحترين توصيههاي رسول خداصلي الله وعليه وآله درباره علم است. اين جمله از مسلّمات همه مسلمانان است كه رسول خداصلي الله وعليه وآله فرمود: طلب العلم فريضة علي كلّ مسلم؛ با تعلّم و دانشجويي بر هر مسلماني واجب است. نيز فرمود: دانش بجوييد، اگر چه در چين محمد محمدي ريشهري، ميزان الحكمه، ج 3، ص 2071، ماده، علم، شماره 13746.

باشد.

بحارالانوار، ج 1، ص 177.

اميرمؤمنانعليهالسلام فرمود: حكمت، گمشده مؤمن است، پس به دنبالش اگر چه آن را نزد مشركان بيابيد. شما از آنها شايستهتر و سزاوارتر خواهيد بود.

همان، ج 2، ص 97، حديث 45.

علم فريضهاي است كه نه از لحاظ يادگيرنده و نه از لحاظ ياد دهنده و نه از لحاظ زمان و نه از لحاظ مكان محدوديت ندارد. اين عاليترين توصيهاي است كه ميتوانست بشود.

اميرمؤمنانعليهالسلام فرمود: رأس الفضائل العلم؛ علم سرآمد تمام فضيلتها است.

ميزان الحكمة، ج 3، ص 2062، ماده علم، شماره، 13630.

در اين احاديث و احاديث ديگر علم خاصي مورد نظر نيست، بلكه مقصود آن است: هر علمي كه برآوردن نيازهاي لازم جامعه موقوف به دانستن آن علم و تخصص باشد، بر مسلمانان تحصيل آن لازم و واجب است.

اسلام دين جامع و همه جانبه است، ديني است كه تنها به يك سلسله پندها و اندرزهاي فردي اكتفا نكرده

است، ديني است جامعه ساز. آن چه را كه يك جامعه بدان نيازمند است، اسلام آن را به عنوان واجب كفايي واجب كرده است، يعني مثلاً جامعه نيازمند پزشك است، از اين رو عمل پزشكي واجب كفايي است، يعني واجب است به قدر كفايت پزشك وجود داشته باشد. اگر به قدر كفايت پزشك وجود نداشته باشد، بر همه افراد واجب است كه وسيلهاي فراهم سازند كه افرادي پزشك شوند. چون پزشكي موقوف است به تحصيل علم پزشكي، قهراً علم پزشكي از واجبات كفايي است.

مرتضي مطهري، آشنايي با علوم اسلامي، منطق فلسفه، ص 12.

همچنين فنون و علوم ديگري كه هر يك به نحوي نيازي از جامعه اسلامي را برآورده ميكند، و استقلال و سربلندي جامعه را تأمين مينمايد. خلاصه هر علمي كه نفعي را عايد جامعه اسلامي ميكند، مورد تأكيد و تشويق اسلام است. اگر نياز جامعه بدون تحصيل علمي برطرف نشود، فراگيري آن علم از نظر اسلام واجب شمرده شده است. بنابراين علم شيمي، فيزيك، پزشكي، روانشناسي، زيستشناسي و ساير علوم و فنوني كه هر يك به نوبه خود نيازي از جامعه اسلامي را برطرف ميكنند، مورد تشويق و تأكيد اسلام است. شهيد مطهري منطق قرآن در مورد علم را چنين بيان ميكند: قرآن كتابي است كه اولين مرتبه كه نازل شد، سخن خود را با خواندن علم آغاز كرد: اقرأ باسم ربك الذي خلق؛ بخوان به نام پروردگارت كه تو را آفريده است. منطق قرآن درباره علم به شكلي است كه قابل تخصيص و اختصاص [ به علم خاصي ] نميباشد. قرآن علم را نور و جهل را ظلمت ميداند و ميفرمايد: مطلقاً نور بر ظلمت ترجيح دارد. قرآن صريحاً مسايلي را به عنوان موضوع مطالعه و تفكر پيشنهاد ميكند. اين موضوعات همانها است كه نتيجه مطالعه آنها همين علوم طبيعي و رياضي و زيستي و تاريخي و غيره است كه امروز در دنيا ميبينيم. در سوره بقره آيه 159 ميفرمايد: ان في خلق السموات و الارض و...؛ در آفرينش آسمانها و زمين، در گردش شب و روز، در حركت كشتي روي آب كه به وسيله آن بشر منتفع ميگردد، آمدن و ريزش باران كه سبب حيات زمين ميگردد، حيواناتي كه در زمين در حركتند، گردش بادها و حالت مخصوص ابرها كه درميان آسمان و زمين معلّقاند، در همه اينها نشانههاي قدرت خدا و حكمت پروردگار است. يعني همه اينها قوانين و نظاماتي دارند و شناختن اين نظامات شما را به

توحيد نزديك ميكند.

قرآن صريحاً مردم را به مطالعه در اين امور توصيه كرده و ميدانيم مطالعه همينها است كه منجر به علم فلك و ستارهشناسي، زمينشناسي، درياشناسي، علم كائنات جويه، حيوانشناسي و غيره شده است.

مرتضي مطهري، بيست گفتار، ص 220 - 221.